TÜRK-İŞ tarafından açıklanan Eylül ayı Açlık ve Yoksulluk Sınırı raporuna göre, 2021 Ocak’tan 2023 Eylül ayına 4 kişilik ailenin aylık gıda harcaması tutarı tam 5 katına çıktı.
Gıda fiyatları Eylül’de aylık %9,31, yıllık %84,04 arttı.
TÜRK-İŞ’in hazırladığı eylül ayı ‘Açlık ve Yoksulluk Sınırı’ raporuna göre, 2021 Ocak ayında 2023 Eylül ayına dek 4 kişilik ailenin aylık gıda harcaması tutarı tam 5 katına çıkarken, yüksek enflasyonun önümüzdeki kısa vadeli dönemde de etkili olacağı öngörüldü.
Özellikle son iki yıl içinde aşırı yükselen gıda fiyatlarının bireyleri ve aileleri çok olumsuz etkilediği belirtilirken, bunda yetersiz üretim, tarımsal üretimde maliyet artışları, üretim, tedarik ve satış zincirinde orantısız fiyat değişimlerinin önemli rol oynadığı belirtildi.
Emeğin milli gelirden aldığı payın giderek gerilemesi sonucu olarak yoksulun daha yoksullaştığı vurgulanırken, artan ücret gelirine rağmen devam eden yüksek fiyat artışlarının hayat pahalılığını dayanılmaz noktalara taşıdığına da dikkat çekildi.
Yoksul olmak için 4 asgari ücrete ihtiyaç var. Tek asgari ücret açlık sınırına yetmiyor.
Dolaylı vergilerdeki artışın, gelir vergisinde giderek yükselen payın, ücretleri aşındırdığına dikkat çekilirken, araştırmanın 2023 Eylül ayı sonucuna göre, Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin sağlıklı, dengeli ve yeterli beslenebilmesi için yapması gereken aylık gıda harcaması tutarı (açlık sınırı) 13.334,13 TL’ye, açlık sınırına ek olarak giyim, konut (kira, elektrik, su, yakıt), ulaşım, eğitim, sağlık ve benzeri ihtiyaçların bulunduğu yoksulluk sınırı 43.433,65 TL’ye, bekâr bir çalışanın yaşama maliyetinin 17.336,25 TL’ye yükseldiği görüldü. .
Yılbaşından bu yana mutfak enflasyonu yüzde 64 arttı.
TÜRK-İŞ verilerine göre “mutfak enflasyonu”ndaki değişim, Ankara’da yaşayan dört kişilik bir ailenin “gıda için” yapması gereken asgari harcama tutarında aylık yüzde 9,31, 8 aylık (yılbaşından bu yana) yüzde 64,00, son 1 yılda yüzde 84,04 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 106,21 olarak hesaplandı.
Süt ürünleri Ocak 2022’den bu yana 3 kattan fazla fiyat artışı gösterdi.
TÜRK-İŞ hesaplamasında temel alınan ve doğrudan piyasadan derlenen fiyatlara göre, gıda ürünlerinde Eylül 2023 itibariyle gözlemlenen süt, yoğurt, peynir grubunda; bir ayda süt ortalama %8 zamlanırken, peynir fiyatı sınırlı düzeyde geriledi, yoğurt fiyatı sınırlı düzeyde arttı.
Ocak 2022’den bu yana bu gruptaki ürünlerin 3 kattan fazla fiyat artışı gösterdiği hesaplandı.
Ocak 2022’den Eylül 2023’e et fiyatları 5 kat arttı.
Et, tavuk, balık, yumurta, kuru baklagiller, yağlı tohum ürünlerinin bulunduğu grupta, dana kıyma bu ay 289 TL ve kuşbaşı da 329 TL’den satıldı. Yerel marketlerinden pek çoğunda dana kıyma ortalama 330, kuşbaşı ortalama 373 TL’den reyonlardaki yerini aldı. Av yasağının sona ermesiyle hamsi 100 TL’den, en çok talep gören deniz balıkları bir ayda %5 fiyat düşüşüyle beraber tezgâhlarda ortalama 164 TL’den satılmaya başladı.
Bir ayda nohut %28, yağlı tohumlar (kuruyemiş) %27, yeşil mercimek %20, tavuk yumurtası ve kuzu eti % 17, kırmızı mercimek %13, kuru fasulye % 11, dana eti %9, tavuk sınırlı seviyede zamlandı.
Ocak 2022’den bu yana balık, kuru fasulye, kırmızı mercimek, yağlı tohum 2 kattan; yumurta, tavuk, kuzu, yeşil mercimek 3 kattan; nohut 4 kattan; dana 5 kattan fazla fiyat artışı gösterdi.
Ekmek ve tahıllar grubunda, bir ay içinde irmik %13, pirinç %10, bulgur %9, ekmek %8, makarna %5, un sınırlı seviyede fiyat artışı yaşadı.
Ankara’da 7 TL’ye satılan 200 gramlık beyaz ekmek üzerinden hesaplandığında 4 kişilik ailenin aylık sadece ekmek masrafı 735 TL oldu.
Ocak 2022’den bu yana ekmek, pirinç, bulgur, makarna 3 kattan; un ve irmik 2 kattan fazla fiyat artışı gösterdi.
Taze sebze-meyve grubunda, semt pazarlarında hem yeşil soğan, maydanoz gibi salata yeşilliklerinin hem de ıspanak, pazı gibi yeşil yapraklı sebzelerin fiyatları yükseldi.
Kuru soğan 20 TL’ye dayanırken patates 20 TL’nin üzerine çıktı. Brokoli, karnabahar, kabak, patlıcan, sivri biber, fasulye, barbunya, havuç ve limon fiyatları artarken karalahana, turp, köy biberi, domates fiyatları geriledi.
Bu ayın zam şampiyonu %60’lık fiyat artışıyla barbunya oldu. Nektarın, çilek, üzüm, şeftali armut fiyatları yükseldi. Karpuz, kavun, muz, erik fiyatları düştü.
En düşük fiyatlı meyve bu ay yine 20 TL ile elma oldu.
Ortalama sebze (ana yemekleri tamamlayan maydanoz, kıvırcık vb. salata yeşillikleri dâhil değil) kg fiyatı 29,40 TL, ortalama meyve kg fiyatı 32,96 TL oldu. Hesaplamada -bu ay- 23’ü sebze ve 9’u meyve olmak üzere toplam 32 üründeki fiyat değişimi dikkate alındı. Ortalama meyve-sebze kg fiyatı 26,95 TL olarak tespit edildi.
Yeni beslenme kalıbıyla hesaplamanın yapıldığı Ocak 2022’den bu yana meyve 7 kattan; sebze 5 kattan fazla fiyat artışı gösterdi.
Temel yağ ürünlerinin bulunduğu grupta, bir ay içinde margarin %17, zeytinyağı %8, ayçiçek yağı %4 zamlandı. Tereyağı fiyatı sabit kaldı.
Ocak 2022’den bu yana ayçiçek yağı 1 kattan; tereyağı ve margarin 3 kattan; zeytinyağı 5 kattan fazla fiyat artışı gösterdi.
Son grup içinde yer alan gıda maddelerinden, ıhlamur %64, baharat %49, siyah zeytin %39, yeşil zeytin %34, çay ve reçel %7, salça %6, şeker %5, pekmez %4 fiyat zamlandı. Tuz fiyatı %7 geriledi.
Ocak 2022’den bu yana zeytin 5 kattan; tuz, baharat, şeker, pekmez 4 kattan; çay, ıhlamur, reçel, salça 3 kattan fazla fiyat artışı gösterdi.
